1.3. Konkurencyjność gospodarki poprzez innowacje i nowoczesne technologie

(opracowano na podstawie:

- Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020).

Działalność innowacyjna oznacza między innymi aktywny udział we wspólnych projektach dotyczących działalności innowacyjnej z innymi przedsiębiorstwami lub instytucjami niekomercyjnymi. Współpraca taka może mieć charakter perspektywiczny i długofalowy i nie musi pociągać od razu za sobą bezpośrednich, wymiernych korzyści ekonomicznych dla uczestniczących w niej partnerów.

Pod względem współpracy przedsiębiorstw przemysłowych w zakresie działalności innowacyjnej Podkarpacie zajmuje 1.miejsce w rankingu województw. Udział przedsiębiorstw przemysłowych, które współpracowały w zakresie działalności innowacyjnej w ogólnej liczbie przedsiębiorstw wynosił w 2018 r. 10,2%. W porównaniu z rokiem 2015 wartość tego wskaźnika wzrosła o 1,8 p.proc. W kraju odsetek przedsiębiorstw przemysłowych współpracujących w zakresie innowacji wynosił 6,6%. Z kolei udział przedsiębiorstw z sektora usług, które współpracowały w zakresie działalności innowacyjnej w ogólnej liczbie przedsiębiorstw wyniósł w 2018 r. na Podkarpaciu 3,0%, co pozwoliło zająć mu 6. miejsce w kraju. W porównaniu z rokiem 2015 wskaźnik ten nie zmienił się.

Wykres. Przedsiębiorstwa, które współpracowały w zakresie działalności innowacyjnej w % ogółu przedsiębiorstw według województw w 2018 r.

Podkarpackie przemysłowe 10,2%, z sektora usług 3,0%, Mazowieckie przemysłowe 9,4%, z sektora usług 5,9%, Śląskie przemysłowe 7,9%, z sektora usług 2,4%, Małopolskie przemysłowe 7,6%, z sektora usług 4,4%, Lubelskie przemysłowe 7,3%, z sektora usług 3,3%, Polska przemysłowe 6,6%, z sektora usług 3,6%, Opolskie przemysłowe 6,4%, z sektora usług 1,1%, Dolnośląskie przemysłowe 6,0%, z sektora usług 3,7%, Lubuskie przemysłowe 5,9%, z sektora usług 2,4%, Podlaskie przemysłowe 5,7%, z sektora usług 2,9%, Podlaskie przemysłowe 5,7%, z sektora usług 2,9%, Warmińsko-Mazurskie przemysłowe 5,6%, z sektora usług 1,5%, Kujawsko-Pomorskie przemysłowe 10,2%, z sektora usług 3,0%, Świętokrzyskie przemysłowe 5,5%, z sektora usług 0,9%, Pomorskie przemysłowe 10,2%, z sektora usług 3,0%, Łódzkie przemysłowe 4,8%, z sektora usług 1,3%, Wielkopolskie przemysłowe 4,7%, z sektora usług 2,8%, Zachodniopomorskie przemysłowe 3,9%, z usług 2,5%

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.300.

 

W 2018 r. w województwie podkarpackim 32,8% przedsiębiorstw przemysłowych współpracowało w ramach inicjatywy klastrowej lub innej sformalizowanej współpracy w % przedsiębiorstw aktywnych innowacyjnie (3.miejsce w kraju).

Wykres. Przedsiębiorstwa przemysłowe współpracujące w ramach inicjatywy klastrowej lub innej sformalizowanej współpracy w % przedsiębiorstw  aktywnych innowacyjnie w 2018 r. [%]

Polska 21,0%, Dolnośląskie 25,6%, Kujawsko-Pomorskie 22,2%, Lubelskie 33,1%, Lubuskie 17,7%, Łódzkie 20,4%, Małopolskie 21,0%, Mazowieckie 15,1%, Opolskie 11,5%, Podkarpackie 32,8%, Podlaskie 38,9%, Pomorskie 16,6%, Śląskie 18,6%, Świętokrzyskie 24,0%, Warmińsko-Mazurskie 26,9%, Wielkopolskie 17,8%, Zachodniopomorskie 18,8%

Opracowanie własne na podstawie danych GUS/BDL (dalej Bank Danych Lokalnych)

 

Jednym z głównych wskaźników służących do oceny innowacyjności są nakłady poniesione na działalność innowacyjną. Wydatkowane przez przedsiębiorstwa środki na ten cel zróżnicowane są według rodzajów działalności innowacyjnej oraz źródeł finansowania.

Pod względem wielkości nakładów na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach w relacji do PKB w 2017 r. Podkarpacie z wartością 2,06% zajmowało 5. lokatę wśród województw. W Polsce wskaźnik ten osiągnął wartość 2,07%.

Mapa. Nakłady na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach w relacji do PKB według województw w 2017 r.

Podkarpackie 2,06, Małopolskie 2,28, Świętokrzyskie 1,06, Śląskie 1,54, Opolskie 1,00, Dolnośląskie 1,72, Lubelskie 0,85, Łódzkie 4,03, Mazowieckie 3,17, Wielkopolskie 1,61, Kujawsko-Pomorskie 1,16, Lubuskie 1,62, Podlaskie 0,77, Warmińsko-Mazurskie 0,59, Pomorskie 2,15, Zachodniopomorskie 1,06, Polska 2,07

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.302.

 

W 2018 r. na Podkarpaciu 10,3% przedsiębiorstw z sektora usług oraz 29,0% przedsiębiorstw przemysłowych wprowadziło na rynek przynajmniej jedną innowację produktową lub procesów biznesowych (nowy lub ulepszony produkt bądź nowy lub ulepszony proces biznesowy) - do 2015 roku - procesową (nowy lub istotnie ulepszony produkt bądź nowy lub istotnie ulepszony proces). W porównaniu z rokiem 2015 wartość wskaźnika dla przedsiębiorstw przemysłowych uległa zwiększeniu, zmniejszyła się natomiast dla przedsiębiorstw z sektora usług.

Wykres. Przedsiębiorstwa innowacyjne w województwie podkarpackim w latach 2015-2018

2015 przemysłowe 17,3, z sektora usług 11,2, 2016 przemysłowe 20,9, z sektora usług 15,0, 2017 przemysłowe 19,4, z sektora usług 11,1, 2018 przemysłowe 29,0, z sektora usług 10,3

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.303.

 

W 2018 r. województwo podkarpackie pod względem udziału przedsiębiorstw przemysłowych, które wprowadziły innowacje (29,0%) zajmowało 2. lokatę wśród województw. Udział ten był o 5,0 p.proc. wyższy niż średnia dla kraju. Z kolei pod względem udziału przedsiębiorstw z sektora usług, które wprowadziły innowacje Podkarpacie w 2018 r. z wartością 10,3% zajmowało 14. lokatę w rankingu województw. Udział ten był niższy od przeciętnej wartości dla Polski o 9,3 p.proc.

Wykres. Przedsiębiorstwa innowacyjne według województw w 2018 r.

Lubelskie przemysłowe 30,7%, z sektora usług 19,1%, Podkarpackie przemysłowe 29,0%, z sektora usług 10,3%, Mazowieckie przemysłowe 27,0%, z sektora usług 27,5%, Pomorskie przemysłowe 26,7%, z sektora usług 24,4%, Śląskie przemysłowe 25,5%, z sektora usług 15,6%, Małopolskie przemysłowe 24,9%, z sektora usług 19,4%, Polska przemysłowe 24,0%, z sektora usług 19,6%, Zachodniopomorskie przemysłowe 23,8%, z sektora usług 16,5%, Opolskie przemysłowe 23,7%, z sektora usług 18,7%, Kujawsko-Pomorskie przemysłowe 23,2%, z sektora usług 18,8%, Lubuskie przemysłowe 22,8%, z sektora usług 13,3%, Wielkopolskie przemysłowe 21,3%, z sektora usług 16,6%, Dolnośląskie przemysłowe 20,7%, z sektora usług 24,8%, Podlaskie przemysłowe 20,6%, z sektora usług 26,2%, Łódzkie przemysłowe 20,6%, z sektora usług 11,1%, Warmińsko-Mazurskie przemysłowe 20,5%, z sektora usług 9,3%, Świętokrzyskie przemysłowe 19,3%, z sektora usług 9,3%

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.303.

 

W 2018 r. na Podkarpaciu 24,3% przedsiębiorstw innowacyjnych przemysłowych wprowadziło nowe lub ulepszone produkty, zaś 21,5% – nowe lub ulepszone procesy biznesowe. Wskaźniki te wzrosły zarówno w porównaniu z rokiem 2017, jak i 2015.

Wykres. Przedsiębiorstwa innowacyjne przemysłowe w województwie podkarpackim według rodzaju wprowadzonych innowacji w latach 2015-2018

2015 nowe lub ulepszone produkty 11,5, nowe lub ulepszone procesy biznesowe 13,4, 2016 nowe lub ulepszone produkty 14,9, nowe lub ulepszone procesy biznesowe 17,5, 2017 nowe lub ulepszone produkty 11,9, nowe lub ulepszone procesy biznesowe 17,5, 2018 nowe lub ulepszone produkty 21,5, nowe lub ulepszone procesy biznesowe 24,3

*Do roku 2017 nowe lub ulepszone procesy.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, Rzeszów 2020, s.304.

 

W 2018 r. największy udział przedsiębiorstw przemysłowych, które wprowadziły nowe lub ulepszone produkty był w województwie lubelskim (22,2%) i podkarpackim (21,5%) a najmniejszy w województwie zachodniopomorskim (12,6%).

Wykres. Przedsiębiorstwa innowacyjne przemysłowe, które wprowadziły nowe lub ulepszone produkty według województw w latach 2015 i 2018

Lubelskie 11,7% w roku 2015, 22,2% w roku 2018, Podkarpackie 11,5% w 2015, 21,5% w 2018, Mazowieckie 11,5% w 2015, 20,2% w 2018, Śląskie 14,4% w 2015, 18,0% w 2018, Pomorskie 10,7% w 2015, 17,9% w 2018, Opolskie 11,4% w 2015, 17,6% w 2018, Lubuskie 10,5% w 2015, 17,0% w 2018, Polska 11,8% w 2015, 16,8% w 2018, Kujawsko-Pomorskie 11,5% w 2015, 16,4% w 2018, Warmińsko-Mazurskie 11,3% w 2015, 16,1% w 2018, Łódzkie 9,6% w 2015, 15,7% w 2018, Świętokrzyskie 9,6% w 2015, 15,5% w 2018, Podlaskie 13,9% w 2015, 15,4% w 2018, Dolnośląskie 11,2% w 2015, 15,1% w 2018, Małopolskie 14,2% w 2015, 14,6% w 2018, Wielkopolskie 10,8% w 2015, 13,9% w 2018, Zachodniopomorskie 11,9% w 2015, 12,6% w 2018

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.304.

 

Z kolei największy udział przedsiębiorstw przemysłowych, które wprowadziły nowe lub ulepszone procesy biznesowe zarówno w kraju, jak i w Polsce Wschodniej odnotowano w województwie lubelskim (24,5%) i podkarpackim (24,3%), a najmniejszy w województwie świętokrzyskim (15,3%).

Wykres. Przedsiębiorstwa innowacyjne przemysłowe, które wprowadziły nowe lub ulepszone procesy biznesowe* według województw w latach 2015 i 2018

Lubelskie 13,4% w roku 2015, 24,5% w roku 2018, Podkarpackie 13,4% w 2015, 24,3% w 2018, Pomorskie 10,3% w 2015, 23,3% w 2018, Mazowieckie 13,2% w 2015, 22,0% w 2018, Śląskie 13,6% w 2015, 21,1% w 2018, Małopolskie 14,9% w 2015, 20,6% w 2018, Polska 13,0% w 2015, 19,9% w 2018, Zachodniopomorskie 14,4% w 2015, 19,7% w 2018, Kujawsko-Pomorskie 11,0% w 2015, 19,3% w 2018, Lubuskie 11,2% w 2015, 19,2% w 2018, Opolskie 16,3% w 2015, 19,1% w 2018, Wielkopolskie 14,0% w 2015, 18,2% w 2018, Dolnośląskie 12,5% w 2015, 17,8% w 2018, Łódzkie 11,5% w 2015, 16,7% w 2018, Podlaskie 16,3% w 2015, 16,0% w 2018, Warmińsko-Mazurskie 12,7% w 2015, 15,7% w 2018, Świętokrzyskie 9,5% w 2015, 15,3% w 2018

*W 2015 nowe lub ulepszone procesy.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.305.

 

W porównaniu z rokiem 2015 na Podkarpaciu udział przedsiębiorstw innowacyjnych z sektora usług, które wprowadziły nowe lub ulepszone produkty zwiększył się do 6,9%, natomiast tych, które wprowadziły nowe lub ulepszone procesy biznesowe uległ zmniejszeniu.

Wykres. Przedsiębiorstwa innowacyjne z sektora usług, które wprowadziły nowe lub ulepszone produkty według województw w latach 2015 i 2018

Dolnośląskie 4,9% w roku 2015, 15,4% w roku 2018, Mazowieckie 7,6% w 2015, 13,9% w 2018, Małopolskie 4,5% w 2015, 10,7% w 2018, Pomorskie 3,5% w 2015, 10,2% w 2018, Kujawsko-Pomorskie 4,4% w 2015, 9,9% w 2018, Polska 4,8% w 2015, 9,6% w 2018, Zachodniopomorskie 5,3% w 2015, 8,9% w 2018, Wielkopolskie 2,9% w 2015, 8,8% w 2018, Śląskie 2,8% w 2015, 8,6% w 2018, Podkarpackie 4,8% w 2015, 6,9% w 2018, Opolskie 4,3% w 2015, 6,6% w 2018, Podlaskie 6,6% w 2015, 5,7% w 2018, Lubuskie 3,3% w 2015, 4,8% w 2018, Lubelskie 3,4% w 2015, 4,2% w 2018, Warmińsko-Mazurskie 3,0% w 2015, 3,7% w 2018, Łódzkie 5,1% w 2015, 3,6% w 2018, Świętokrzyskie 5,3% w 2015, 2,2% w 2018

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.306.

 

Z kolei województwo podkarpackie charakteryzowało się najmniejszym w kraju udziałem przedsiębiorstw z sektora usług, które wprowadziły nowe lub ulepszone procesy biznesowe (7,8%).

Wykres. Przedsiębiorstwa innowacyjne z sektora usług, które wprowadziły nowe lub ulepszone procesy biznesowe* według województw w latach 2015 i 2018

Dolnośląskie 4,9% w roku 2015, 25,3% w roku 2018, Podlaskie 4,7% w 2015, 23,9% w 2018, Pomorskie 8,2% w 2015, 22,5% w 2018, Dolnośląskie 8,1% w 2015, 21,2% w 2018, Kujawsko-Pomorskie 6,5% w 2015, 18,5% w 2018, Lubelskie 6,7% w 2015, 17,9% w 2018, Opolskie 5,6% w 2015, 17,8% w 2018, Polska 7,4% w 2015, 17,5% w 2018, Małopolskie 7,8% w 2015, 16,8% w 2018, Zachodniopomorskie 12,1% w 2015, 15,6% w 2018, Wielkopolskie 7,1% w 2015, 13,5% w 2018, Śląskie 5,3% w 2015, 13,3% w 2018, Lubuskie 6,4% w 2015, 12,4% w 2018, Łódzkie 7,8% w 2015, 10,8% w 2018, Świętokrzyskie 5,6% w 2015, 8,4% w 2018, Warmińsko-Mazurskie 4,7% w 2015, 8,1% w 2018, Podkarpackie 10,2% w 2015, 7,8% w 2018

*W 2015 nowe lub ulepszone procesy.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.306.

 

W 2018 r. na Podkarpaciu udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych/ulepszonych w przedsiębiorstwach przemysłowych w wartości sprzedaży wyrobów ogółem wynosił 12,8% i był wyższy od wskaźnika dla kraju (9,7%).

Wykres. Udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych/ulepszonych w przedsiębiorstwach przemysłowych w wartości sprzedaży wyrobów ogółem według województw w 2018 r.

Małopolskie 16,2%, Lubuskie 14,6%, Podkarpackie 12,8%, Pomorskie 12,2%, Wielkopolskie 12,0%, Śląskie 10,5%, Warmińsko-Mazurskie 10,0%, Polska 9,7%, Opolskie 9,4%, Mazowieckie 8,5%, Podlaskie 7,5%, Dolnośląskie 7,3%, Kujawsko-Pomorskie 6,9%, Lubelskie 6,1%, Świętokrzyskie 5,8%, Łódzkie 4,6%, Zachodniopomorskie 3,8%

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2019, GUS, Rzeszów 2020, s.307.

 

W województwie podkarpackim udział produkcji sprzedanej wyrobów nowych/ulepszonych w przedsiębiorstwach przemysłowych w wartości sprzedaży wyrobów ogółem w 2018 r. w porównaniu zarówno z rokiem 2015 jak i 2017 zwiększył się.

Na Podkarpaciu w 2018 r. udział przychodów netto ze sprzedaży produktów innowacyjnych dla rynku na eksport w przychodach netto ze sprzedaży ogółem wynosił 2,4%. W porównaniu zarówno do roku 2015, jak również 2017, wskaźnik ten zmniejszył się.

Na przestrzeni analizowanych lat wartość tego wskaźnika na Podkarpaciu niezmiennie przewyższała wartość dla kraju, gdzie w 2018 r. wynosił on 1,7%.