Regionalne Obserwatorium Terytorialne

3.2 Rozwój infrastruktury transportowej oraz integracji międzygałęziowej transportu

Sieć infrastruktury drogowej stanowi podstawę transportu pasażerskiego i towarowego w województwie podkarpackim. Tworzą ją drogi krajowe i wojewódzkie, uzupełnione drogami powiatowymi i gminnymi. Przez województwo przebiega również autostrada A4.

Ogólna długość dróg publicznych wszystkich kategorii i rodzajów nawierzchni w 2022 r. wyniosła w województwie podkarpackim 21 770,2 km. W porównaniu z 2019 r. w województwie podkarpackim przybyło 429,9 km dróg.

W województwie podkarpackim pierwsze odcinki dróg najwyższego rzędu, tj. dróg ekspresowych i autostrad oddano do użytkowania w 2012 r., a ich łączna długość wynosiła 13 km. W kolejnych latach nastąpił bardzo intensywny rozwój tego typu dróg. Od 2017 r. przez województwo podkarpackie przebiegało ich już 183 km. Ostatnie odcinki autostrady oddano do użytkowania w 2016 r. i od tego czasu ich długość w województwie podkarpackim wynosi 152,5 km. W przypadku dróg ekspresowych przebiegających przez województwo w latach 2019-2020 ich długość wynosiła 30 km. W 2021 r. oddano 43,7 km tego rodzaju dróg, a w 2022 r. kolejne 8,2 km. Obecnie ich całkowita długość na terenie województwa podkarpackiego wynosi 81,9 km.

W 2022 r. w przeliczeniu na 100 tys. ludności długość dróg ekspresowych i autostrad wynosiła 11,3 km (w kraju – 12,9 km). W 2019 r. było to odpowiednio 8,6 km i 10,7 km.

Gęstość dróg ekspresowych i autostrad w województwie podkarpackim wynosiła w 2022 r. 13,1 km na 1 000 km², przy średniej dla Polski wynoszącej 15,6 km na 1 000 km² (w 2019 r. było to odpowiednio 10,2 km i 13,1 km). Pod względem wielkości tego wskaźnika województwo podkarpackie plasowało się zarówno w 2022 r. jak i w 2019 r. na 10. miejscu w kraju.

Mapa. Długość dróg ekspresowych i autostrad w km na 1 000 km² według województw w 2022 r.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2022, Rzeszów 2023, s. 332.

W 2022 r. przez województwo podkarpackie przebiegało 1 784,7 km dróg wojewódzkich o nawierzchni twardej, w porównaniu z 2019 r. ich długość wzrosła o 62,2 km, tj. o 3,6% (w kraju wzrost wyniósł 0,9%). Na 100 km² powierzchni tego typu dróg było w województwie 10,0 km (w kraju – 9,5 km), co dawało 6. lokatę w skali kraju zarówno w 2022 r. jak i w 2019 r.

W porównaniu z 2019 r. wskaźnik ten zarówno w województwie, jak i w Polsce uległ nieznacznej poprawie i wciąż pozostawał na zbliżonym poziomie (wynosił on wtedy odpowiednio 9,7 i 9,4).

Mapa. Długość dróg wojewódzkich o nawierzchni twardej na 100 km² według województw w 2022 r.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2022, Rzeszów 2023, s. 334.

W 2022 r. w województwie podkarpackim eksploatowanych było 985 km linii kolejowych normalnotorowych (o 7 km więcej w odniesieniu do 2019 r.), z których 457 km było zelektryfikowanych (w 2019 r. długość linii zelektryfikowanych wynosiła 392 km). Długość linii kolejowych normalnotorowych o dwu- i więcej torach wynosiła analogicznie jak w 2019 r. 233 km.

W 2022 r. w przeliczeniu na każde 100 km² województwa podkarpackiego przypadało 5,5 km linii kolejowych normalnotorowych (w kraju 6,2 km). Wskaźnik ten przez wszystkie analizowane lata pozostawał na takim samym poziomie zarówno w województwie, jak i w kraju. Największą siecią linii kolejowych normalnotorowych na każde 100 km² charakteryzowało się województwo śląskie (15,1 km) następnie dolnośląskie (9,0 km).

Mapa. Długość eksploatowanych linii kolejowych normalnotorowych na 100 km² według województw w 2022 r.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2022, Rzeszów 2023, s. 336.

Pod względem wielkości tego wskaźnika województwo podkarpackie (analogicznie jak w 2019 r.) znajdowało się na 11. miejscu w kraju, a na 2. miejscu wśród regionów Polski Wschodniej (po regionie świętokrzyskim).

W 2022 r. udział długości zelektryfikowanych eksploatowanych linii kolejowych w łącznej długości eksploatowanych linii wynosił w województwie podkarpackim 46,4% (40,1% w 2019 r.). Pod względem wielkości tego wskaźnika województwo podkarpackie znajdowało się na 11. miejscu w kraju i 2. miejscu wśród regionów Polski Wschodniej. Najwyższą wartość wskaźnik ten przyjmował w województwie śląskim oraz łódzkim (odpowiednio 92,5% i 90,9%). Najgorzej, zarówno wśród regionów Polski Wschodniej, jak i w kraju wypadało województwo podlaskie, w którym udział długości zelektryfikowanych eksploatowanych linii kolejowych w łącznej długości eksploatowanych linii wynosił 29,3%.

Pasażerski transport lotniczy

W 2022 r. w Polsce ruch pasażerów w portach lotniczych (bez tranzytu) zwiększył się 2,8-krotnie w porównaniu z 2021 r., jednak nie osiągnął jeszcze poziomu sprzed pandemii COVID-19, która miała olbrzymi wpływ na ograniczenie podróży lotniczych w latach 2020-2021 (w odniesieniu do 2019 r. odnotowano spadek o 16,5%). Łącznie w portach lotniczych na terenie kraju odprawiono w 2022 r. około 41 mln pasażerów, zaś w 2019 r. około 49 mln pasażerów. W okresie trwania pandemii ruch ten był znacznie mniejszy i wynosił odpowiednio 14,6 mln pasażerów w 2020 r. i 19,6 mln w 2021 r.

Mapa. Lotniska publiczne według województw

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2022, Rzeszów 2023, s. 346.

Bardzo istotne znaczenie w infrastrukturze komunikacyjnej województwa podkarpackiego odgrywa Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka. W 2022 r. w porcie lotniczym Rzeszów-Jasionka po trwającej dwa lata pandemii COVID-19 odnotowano znaczny wzrost liczby odprawionych pasażerów z 254,6 tys. osób w 2021 r. do 682,5 tys. osób w 2022 r. Jednak pomimo tak znaczącego wzrostu liczba odprawionych pasażerów w odniesieniu do 2019 r. była niższa o 88,4 tys. (tj. o 11,5%).

Liczba pasażerów przybyłych w 2022 r. wyniosła 332,6 tys. osób i była o 13,6% mniejsza niż w 2019 r. (w kraju o 11,0% mniejsza), zaś liczba pasażerów odprawionych – 349,9 tys. osób i spadła o 9,4% w odniesieniu do 2019 r. (w kraju spadła o 10,0%). Jednak w odniesieniu do 2021 r. liczba pasażerów przybyłych z innych portów była o 203,4 tysiące większa, a pasażerów odprawionych zwiększyła się o 224,4 tys.

Pod względem przewiezionych pasażerów w 2022 r. województwo podkarpackie znajdowało się na 7. miejscu w kraju (podobnie jak w 2019 r.). Trzy województwa (opolskie, podlaskie i świętokrzyskie) nie posiadają portów lotniczych. Wśród województw zdecydowanie dominowało województwo mazowieckie, w którym udział ruchu pasażerów w krajowych portach lotniczych wynosił 42,7% (w 2019 r. 44,8%). W województwie podkarpackim wskaźnik ten wynosił 1,7% i w porównaniu z 2019 r. zwiększył się o 0,1 p.proc.

Wśród pasażerów przybyłych zdecydowaną większość stanowią osoby przybyłe z portów zagranicznych. W 2022 r. było ich 242,5 tys. osób, wobec 90,1 tys. osób przybyłych z portów krajowych (w 2019 r. stanowili oni odpowiednio 278,5 tys. i 106,6 tys. osób).

Liczba pasażerów odprawionych utrzymuje się na bardzo zbliżonym poziomie w odniesieniu do liczby pasażerów przybyłych. W 2022 r. z portu lotniczego odprawiono 255,5 tys. osób do portów zagranicznych i 94,5 tys. osób do portów krajowych (w 2019 r. stanowili oni odpowiednio 275,2 tys. i 110,6 tys. osób).

Wśród regionów Polski Wschodniej region podkarpacki, podobnie jak w latach poprzednich, zajmował 1. miejsce pod względem liczby obsłużonych pasażerów, kolejną lokatę zajmował region lubelski, a ostatnie warmińsko-mazurski (w którym port lotniczy funkcjonuje od 2016 r.). W trzech regionach Polski Wschodniej, tj. podlaskim i świętokrzyskim oraz mazowieckim regionalnym lotniska nie funkcjonowały. 

Wykres. Ruch pasażerów w portach lotniczych (przyjazdy i wyjazdy) w regionach Polski Wschodniej w latach 2019-2022.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2022, Rzeszów 2023, s. 348.

Ponadto na terenie województwa podkarpackiego według wykazu lotnisk wpisanych do rejestru lotnisk cywilnych (aktualizacja na dzień 17 października 2023 r.) sporządzonego przez Urząd Lotnictwa Cywilnego na terenie województwa podkarpackiego funkcjonują:

• lotnisko użytku publicznego o ograniczonej certyfikacji (w Mielcu),
• lotnisko użytku publicznego niepodlegające certyfikacji (w Turbii koło Stalowej Woli),
• lotnisko Rzeszów – zarządzane przez Ośrodek Kształcenia Lotniczego Politechniki Rzeszowskiej,
• lotnisko Sanok – Baza – zarządzane przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe,
• lotnisko w Krośnie zarządzane przez Gminę Miasto

Oprócz lotnisk na terenie województwa podkarpackiego, według wykazu lądowisk wpisanych do ewidencji lądowisk (aktualizacja na dzień 6 października 2023 r. przez Urząd Lotnictwa Cywilnego), funkcjonuje 31 lądowisk. Spośród lądowisk największą grupę stanowią lądowiska śmigłowcowe – 22 lądowisk, w tym 13 stanowią lądowiska przyszpitalne oraz 9 lądowisk samolotowych.

Na przestrzeni lat 1999-2023 na terenie województwa podkarpackiego wpisano do ewidencji 11 nowych lądowisk, z których 10 stanowiły lotniska śmigłowcowe, w tym 1 przyszpitalne oraz 1 lądowisko samolotowe.