4.2. Planowanie przestrzenne wspierające aktywizację społeczności i aktywizacja obszarów zdegradowanych

W 2022 r. liczba planów zagospodarowania przestrzennego w województwie podkarpackim wyniosła 4 268 i stanowiła 6,9% ogółu planów w Polsce. W porównaniu z 2019 r. ich liczba wzrosła o 167, jednak ich odsetek w stosunku do liczby planów w kraju uległ zmniejszeniu (w 2019 r. było to 7,4%). Najwyższy udział liczby planów zagospodarowania przestrzennego w planach w kraju ogółem wystąpił w województwie wielkopolskim – 15,7%, a następnie w dolnośląskim (12,1%) i pomorskim (10,7%), natomiast najniższy w województwie świętokrzyskim – 1,5%.

Powierzchnia gminy objęta obowiązującymi planami zagospodarowania przestrzennego na podstawie ustawy z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w województwie podkarpackim wyniosła 119 851,4 ha w 2022 r. i wzrosła o 3,7% w porównaniu z 2019 r. (w kraju wzrost o 9,2%). Wzrost powierzchni objętej obowiązującymi planami wystąpił we wszystkich województwach, w tym największy w województwie kujawsko-pomorskim (o 25,6%), a najmniejszy w świętokrzyskim (o 1,8%). Podkarpackie pod tym względem uplasowało się na 14. miejscu w kraju.

Mapa. Udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem według województw w 2022 r.

Źródło: Przegląd regionalny. Województwo podkarpackie 2022, Rzeszów 2023, s. 532.

W 2022 r. miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego było objęte ponad 30% terytorium Polski (odsetek ten wzrósł z 31,2% w 2019 r. do 32,3% w 2022 r.). Największy udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w powierzchni ogółem w 2022 r. wystąpił w województwie śląskim (74,7%), a następnie w małopolskim (70,5%) oraz dolnośląskim (67,0%). Natomiast najniższy odsetek odnotowano w województwie kujawsko-pomorskim (8,7%). W 2022 r. w województwie podkarpackim udział ten wyniósł 9,3%.

W latach 2019–2022 w grupie regionów Polski Wschodniej liderem pod tym względem było województwo lubelskie (w 2022 r. – 57,4%), przed województwem świętokrzyskim (w 2022 r. – 31,7%) oraz regionem mazowieckim regionalnym (w 2022 r. – 31,0%), zaś najmniejszy udział powierzchni objętej obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego wystąpił w województwie podkarpackim.

W 2022 r. w województwie podkarpackim w trakcie sporządzania było 428 projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie ustawy z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 Nr 80, poz. 717, z późn. zm.) wobec 387 w 2019 r. i był to wzrost o 10,6% (w kraju – o 11,0%). Powierzchnia ogółem objęta planami w trakcie sporządzania wyniosła 31 711,9 ha i zwiększyła się o 2,6% w stosunku do 2019 r. (w Polsce wzrost o 6,0%). Udział powierzchni gminy objętej miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego będących w trakcie opracowania w powierzchni gmin w województwie podkarpackim wyniósł 1,8% i razem z warmińsko-mazurskim była to najniższa wartość wskaźnika wśród województw. W kraju udział ten kształtował się w 2022 r. na poziomie 7,2%. Udział powyżej 10% odnotowano w województwach: małopolskim, śląskim i dolnośląskim.

Narzędzi planowania przestrzennego potrzebują głównie dynamiczne obszary miejskie, które czerpią z nich najwięcej korzyści. Obszary te przyciągają nowe inwestycje oraz charakteryzują się istotnymi potrzebami pod kątem rozwoju infrastruktury publicznej. W województwie podkarpackim takim obszarem jest Rzeszowski Obszar Funkcjonalny – ROF.

Rzeszowski Obszar Funkcjonalny (ROF) stanowi element planowania przestrzennego wynikający z założeń Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030). Miejski obszar funkcjonalny to zwarty układ przestrzenny składający się z funkcjonalnie powiązanych terenów, charakteryzujący się wspólnymi uwarunkowaniami i przewidywanymi, jednolitymi celami rozwoju. Kształt ROF został zatwierdzony przez Zarząd Województwa Podkarpackiego w formie uchwały w sprawie wyznaczenia obszaru realizacji instrumentu Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) na terenie miasta wojewódzkiego Rzeszowa i obszaru powiązanego z nim funkcjonalnie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014–2020. Z dniem 17 listopada 2021 r. decyzją Zebrania Delegatów Stowarzyszenia Rzeszowskiego Obszaru Funkcjonalnego zostały podjęte uchwały w sprawie przyjęcia nowych członków Stowarzyszenia Rzeszowskiego Obszaru Funkcjonalnego – gminy Błażowa oraz gminy Hyżne.